آنی غذا: بعد از صرف ناهار در محل کار، شما و همکارانتان به یک جلسه می روید. اول یکی از همکاران آغاز به خمیازه کشیدن می کند، سپس دومی و در نهایت نوبت شماست. توضیحات بیولوژیکی زیادی برای این مساله ارائه شده است، اما اجماع علمی چیست؟
خمیازه یک پدیده جهانی است که در خیلی از گونه های مهره داران از گرگ تا طوطی و البته انسان از سنین بسیار پایین مشاهده می شود. اما چرا وقتی می بینیم که شخص دیگری این کار را انجام می دهد، خمیازه می کشیم؟
به گزارش آنی غذا به نقل از ایسنا، کارشناسان می گویند دلیل این که خمیازه برای مدت طولانی در خیلی از گونه ها وجود داشته است این است که بنظر می رسد یک مکانیسم ضروری بقا باشد. اما هدف واقعی آن چیست؟ چه برای اکسیژن رسانی به مغز، تنظیم دمای بدن یا ارائه یک سیگنال اجتماعی، در فرضیه ها هیچ کمبودی هم در میان عموم مردم و هم در جامعه علمی وجود ندارد.
این ایده رایج که خمیازه کشیدن موجب افزایش اکسیژن رسانی به مغز می شود، تایید نشده است. توضیح دیگری نشان میدهد که خمیازه کشیدن به حفظ توجه کمک می نماید. هرچند باز هم در این مورد اتفاق نظر وجود ندارد.
آن چه مطمئن تر از بقیه فرضیه ها به نظر می آید، ارتباط بین خمیازه کشیدن و ریتم شبانه روزی، ساعت بیولوژیکی ما است. بیشتر خمیازه ها در حالت استراحت رخ می دهد که عموماً در مراحل بیداری و به خواب رفتن متمرکز است. بطور دقیق تر، زمانی که بدن کمتر هوشیار است، مانند زمانی که برای هضم یک وعده غذایی فعالیت می کند، رخ می دهد.
یک وسیله ارتباطی؟
بااینکه دلیلهای پشت خمیازه کشیدن هنوز تأیید نشده است، اما ماهیت «مسری» بودن آن اکتشافات قابل توجهی در رشته های مختلف هم در زیست شناسی و هم در روانشناسی اجتماعی به وجود می آورد.
خمیازه می تواند نقش مهمی در تعاملات اجتماعی ایفا کند، همانطور که در شترمرغ ها مشاهده شد که از آن برای هماهنگ کردن رفتار گروهی استفاده می نمایند. در انسان ها، آنها اغلب هنگامی که از بیداری به حالت استراحت می روید، رخ می دهند یا برعکس. خمیازه می تواند به عنوان سیگنالی باشد که نشان دهنده تغییر در فعالیت یا هوشیاری است و اطمینان حاصل می کند که همه اعضاء گروه در همان زمان هوشیار یا درحال استراحت هستند، ایمنی جمعی را بیشتر می کند و ریتم گروه را حفظ می نماید.
با این وجود، بنظر می رسد که سرایت خمیازه یک خاصیت عمدتا انسانی است به استثنای چند مورد، مانند شامپانزه ها. این خاصیت این ایده را تقویت می کند که خمیازه کشیدن انسان فراتر از عملکردهای فقط فیزیولوژیکی آن، وسیله ای برای ارتباط غیرکلامی است. فرضیه اصلی این است که خمیازه به همگام سازی رفتار گروهی کمک می نماید، عملکردی مشابه عملکردی که در شترمرغ ها مشاهده می شود.
در حقیقت دیدن یا شنیدن خمیازه های کسی، خصوصاً به لطف نورون های آینه ای، نواحی مغز درگیر در تقلید و همدلی را تحریک می کند. این نورون ها با مشاهده رفتارها، فعال می شوند – برای مثال زمانی که کودک حرکات والدین خودرا دنبال می کند تا بند کفش هایش را ببندد. با این وجود، مناطق خاصی از مغز که به طور دقیقتر در خمیازه مسری دخیل هستند، قسمتی از شبکه های عصبی در رابطه با همدلی و تعامل اجتماعی هستند.
آیا برخی افراد مستعد خمیازه کشیدن مسری هستند؟
بنظر می رسد همدلی نقش کلیدی در مستعد شدن به خمیازه کشیدن مسری ایفا می کند. افراد دچار اختلالات اجتماعی، مانند اوتیسم یا اسکیزوفرنی کمتر پذیرای خمیازه کشیدن از سمت دیگران هستند. تحقیقات حتی نشان میدهد که عوامل خارجی مانند تنفس و دمای بدن به ترتیب می توانند خمیازه مسری را کاهش و بالا برند.
همین طور لزوماً دیدن خمیازه کسی نیست که موجب واکنش می شود، بلکه حضور و تعاملات درون گروه است.
به گزارش نشریه تخصصی «مدیکال اکسپرس»، بدین سبب اگر متوجه شدید که وقتی همکارتان پس از ناهار خمیازه می کشد، شما هم خمیازه می کشید، ممکنست این خمیازه او نیست که شما را تحت تأثیر قرار می دهد. در عوض، این می تواند بسادگی زمینه مشترک – در این مورد، خوب غذا خوردن با هم – باشد که این واکنش هماهنگ را تحریک می کند.
با خمیازه های زیاد چه نماییم و آیا مراجعه به پزشک لازم است؟
اگر می بینید طی روز زیاد خمیازه می کشید فوراً نتیجه گیری نکنید که یک اختلال نورولوژیکی دارید و خودتان نمی دانید. اول با یک سؤال بدیهی شروع کنید: آیا به اندازه کافی می خوابم؟ خواب کافی یعنی ۷ تا ۹ ساعت خواب باکیفیت شبانه.
سپس دومین سوال واضح را از خودتان بپرسید: آیا اغلب استرس دارید؟ اگر چنین است پس خمیازه ها به شما می گویند که باید بیشتر مراقب ذهن و روان خود باشید و حتی اگر لازم است به یک درمانگر مراجعه کنید تا روش های کنترل استرس و اضطراب را یاد بگیرید.
یادتان نرود زیاد آب بنوشید؛ برای اینکه همانطور که گفتیم کم آبی بدن هم می تواند موجب خمیازه های زیاد بشود.
همیشه راهکار هایی وجود دارد، پس تردید نکنید و از پزشک کمک بخواهید. زیاد و پشت سر هم خمیازه کشیدن می تواند آزاردهنده باشد؛ اما این را نیز در نظر بگیرید که پیام بدنتان است که اهتمام دارد چیزی به شما بگوید و آگاهتان کند.
