خوزستان یک کارشناس ارشد علوم تغذیه با اعلان اینکه خطر مرگ و میر ناگهانی در کودکان شیرمادرخوار نسبت به سایر نوزادان کمتر مشاهده شده است، اظهار داشت: تغذیه انحصاری با شیر مادر حداقل برای مدت شش ماه و بعد از آن در کنار تغذیه تکمیلی حداقل تا ۱۲ ماهگی سفارش می شود.

معصومه تهرانی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به برگزاری هفته شیر مادر در هفته اول آگوست اظهار نمود: شیر مادر حاوی شاخصهای ایمنی بخشی است که سیستم ایمنی نوزاد را تقویت و از ایجاد انواع عفونت های گوارشی، تنفسی، عفونت گوش میانی و همین طور آسم، اگزما و آلرژی جلوگیری می کند.

وی اضافه کرد: احتمال چاقی و سایر بیماریهای مزمن مانند بیماریهای قلبی عروقی، پر فشاری خون، انواع سرطان ها و دیابت نیز در سنین بزرگسالی در نوزادان شیر مادرخوار کاهش پیدا می کند.

این کارشناس ارشد علوم تغذیه بیان کرد: مطالعات نشان داده اند که تغذیه انحصاری با شیر مادر، خطر دیابت در نوزادان شیرمادرخوار را ۳۴ درصد و خطر چاقی در آنان را تا ۴۳ درصد می کاهد. بعلاوه، خطر مرگ و میر ناگهانی در کودکان شیرمادرخوار نسبت به سایر نوزادان کمتر مشاهده شده است.

وی اضافه کرد: علاوه بر آن، شیردهی برای مادر نیز فوایدی به دنبال دارد. همچون قطع قاعدگی در طول شیردهی، کمک به کاهش وزن مادر و محافظت از مادر در مقابل انواعی از سرطان ها خصوصاً سرطان سینه، تخمدان و سرطان دهانه رحم.

تهرانی اظهار داشت: تغذیه انحصاری با شیر مادر حداقل برای مدت شش ماه و بعد از آن در کنار تغذیه تکمیلی حداقل تا ۱۲ ماهگی سفارش می شود. تغذیه انحصاری با شیر مادر به این معنا است که شیرخوار تا اختتام شش ماهگی تنها با شیر مادر تغذیه شود و هیچ نوع ماده غذایی و آشامیدنی دیگری حتی آب به او داده نشود؛ البته دادن دارو یا مولتی ویتامین و یا تغذیه با شیر دوشیده شده مادر اشکالی ندارد. اگر این نکات رعایت نشود، تغذیه انحصاری با شیر مادر محسوب نمی گردد.

وی اشاره کرد: شیری که مادر در هفته اول بعد از زایمان تولید می کند، کلستروم یا آغوز نامیده می شود که یک مایع شفاف و زرد رنگ است و نیازهای نوزاد را در هفته اول تامین می کند. کلستروم، غنی از پروتئین است و در مقایسه با شیر کامل مادر، کربوهیدرات بیشتری دارد و یک منبع غنی از ترکیبات ایمنی است و نوزاد تازه متولد شده را از عفونت مصون نگاه می دارد.

عضو هیأت علمی گروه پژوهشی آموزش سلامت جهاد دانشگاهی خوزستان اظهار داشت: چنانچه نوزاد در شش ماه ابتدای زندگی به میزان کافی و صحیح از شیر مادر تغذیه کند، کالری مورد نیاز او تامین می شود. با این وجود یک روش مؤثر جهت بررسی کفایت دریافت کالری توسط نوزاد، ارزیابی دقیق وزن، قد، محیط دور سر و وزن برای قد و برای سن و مطابقت دادن آن با منحنی های رشد است.

وی اضافه کرد: چنانچه بهر دلیلی انرژی کافی برای نوزاد تامین نشود، می توان از فرمولای کمکی برای نوزاد استفاده نمود. میزان پروتئین شیر مادر نیز بااینکه نسبت به خیلی از فرمولای موجود در بازار کمتر است، اما در شش ماهه ابتدای زندگی برای تامین نیاز نوزاد کفایت می کند. با این وجود، در شش ماهه دوم باید پروتئین باکیفیت بالا را بوسیله مواد غذایی مانند گوشت به غذای کمکی نوزاد اضافه کرد.

تهرانی بیان کرد: شیر مادر دارای مقادیر بالایی از اسیدهای چرب امگا ۶ (اسید لینولئیک و اسید آراشیدونیک) و نیز اسید چرب امگا ۳ دوکوزاهگزانوئیک اسید است. اسید لینولئیک برای رشد و سلامت پوست ضروری می باشد. اسید چرب دوکوزاهگزانوئیک اسید و اسید آراشیدونیک نیز در دقت بینایی و نمو مغز و حرکات ارادی به ویژه در نوزادان نارس نقش مهمی دارند.

وی اظهار داشت: آهن موجود در شیر مادر نیز بااینکه جذب بالایی دارد اما نوزادانی که تا سن چهار تا شش ماهگی تنها از شیر مادر تغذیه می شوند، در خطر کمبود آهن قرار دارند و ممکنست ذخایر بدنی آنها در شش تا نُه ماهگی تخلیه شود پس سفارش می شود که تمامی شیرخواران از سن شش ماهگی (در نوازادان با وزن گیری کم و رشد ناکافی از سن چهار ماهگی) روزانه به میزان یک میلی گرم آهن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (حداکثر ۱۵ قطره در روز آهن المنتال) دریافت نمایند.

این کارشناس ارشد علوم تغذیه اشاره کرد: در کودکان دارای اختلال رشد نیز سفارش می شود که همزمان با شروع تغذیه تکمیلی از چهار ماهگی، قطره آهن را دریافت نمایند.

وی اضافه کرد: ویتامین های محلول در آب موجود در شیر مادر متأثر از وضعیت تغذیه ای مادر و ویتامین های محلول در آب موجود در رژیم غذایی مادر است. چنانچه مادر تغذیه کافی داشته باشد، شیر وی حاوی تمام ویتامین هایی است که یک نوزاد نیاز دارد اما مقدار ویتامین D آن کمتر است بدین سبب سفارش می شود بمنظور جلوگیری از راشیتیسم و کمبود ویتامین D در نوزادان، از سه تا پنج روز بعد از تولد، روزانه ۲۵ قطره مولتی ویتامین و یا آ+د به نوزادان داده شود.

تهرانی اظهار داشت: بعلاوه، شیر مادرانی که از پیش از حاملگی و به مدت طولانی رژیم گیاهخواری دارند، از نظر ویتامین B۱۲ فقیر است و باید به تامین این ویتامین در این نوزادان توجه داشت.

وی بیان کرد: توجه به این نکته حائز اهمیت می باشد که ترکیبات شیر مادر و شیر گاو متفاوت می باشد پس مصرف شیر گاو حداقل تا سن یک سالگی برای نوزادان سفارش نمی گردد. شیر مادر و شیر گاو بااینکه کالری یکسانی دارند اما منبع تامین کننده انرژی در آنها متفاوت می باشد. میزان و نوع پروتئین هر کدام متفاوت است به شکلی که مصرف شیر گاو در نوزادان به سبب محتوای پروتئین بیشتر، بار بیشتری به کلیه های این نوزادان وارد میکند.

عضو هیأت علمی گروه پژوهشی آموزش سلامت جهاد دانشگاهی خوزستان اشاره کرد: بعلاوه عمده پروتئین شیر مادر از نوع پروتئین Whey است در صورتیکه عمده پروتئین شیر گاو از نوع کازئین است. کازئین بر خلاف پروتئین Whey، در معده نوزاد یک دلمه دیر هضم به وجود می آورد.

وی اظهار داشت: میزان آهن شیر مادر و شیر گاو نیز بااینکه تقریباً یکسان است اما جذب آهن شیر مادر بسیار بالاتر از آهن موجود در شیر گاو است.

تهرانی اضافه کرد: از دیگر تفاوت های میان شیر مادر و شیر گاو، محتوای ویتامین E در شیر مادر است که در مقایسه با شیر گاو بسیار بیشتر است.

این کارشناس ارشد علوم تغذیه اشاره کرد: باید توجه داشت که بااینکه از شش ماهگی تغذیه تکمیلی برای شیرخوار شروع می شود اما در سال اول زندگی همچنان شیر مادر غذای اصلی شیرخوار شمرده می شود. در سال دوم زندگی نیز بااینکه غذای سفره اولویت دارد اما شیر مادر همچنان یک سوم نیازهای تغذیه ای شیرخوار را تامین می کند.