آنی غذا: پژوهشگران ˮدانشگاه ایالتی پنسیلوانیاˮ (Pennsylvania State University) آمریكا دریافته اند، یك روش ژن درمانی نوین می تواند بعضی از سلول های گلیال مغزی را به نورون های سازنده تبدیل كند.
به گزارش آنی غذا به نقل از ایسنا و به نقل از مدیكال اكسپرس، مطالعه اخیر پژوهشگران “دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا” كه بر روی حیوانات انجام شد، نشان داد كه یك روش ژن درمانی جدید می تواند بعضی از سلول های گلیال مغزی را به نورون های سازنده تبدیل كند و این عمل به نوبه خود می تواند عملكرد مغز را بعد از سكته مغزی یا اختلالات عصبی مانند بیماری های آلزایمر یا پاركینسون بهبود بخشد.
“نوروگلی ها” یا “پی بان ها” یا “پی چسب ها” یا “یاخته های گلیال” (glial cells)، یاخته های پشتیبان دستگاه عصبی هستند كه وظیفه پشتیبانی از یاخته های عصبی را بر عهده دارند. پیبان ها سیستم عصبی مركزی را به هم پیوند داده و به طریق فیزیكی و شیمیایی از آن محافظت می كنند. علاوه بر این مواد شیمیایی و غذایی مورد نیاز یاخته های عصبی را هم فراهم می آورند.
این مطالعه كه به رهبری دكتر “گونگ چن” (Gong Chen) انجام شد، نشان داد كه یك روش ژن درمانی نوین می تواند برای ترمیم سلول های گلیال كه هر نورون را احاطه كرده اند و در هنگام مرگ نورون ها فعال می شوند، موثر بوده و آنها را به سلول های عصبی سالم تبدیل كند.
منظور از ژن درمانی مجموعه ای از روش های درمانی است كه طی آن با ترمیم و رفع عیب ژن، بیماری را درمان می كنند.
در گذشته تمام اقسام ژن درمانی متكی به شكلی ناقل (وكتور) برای انتقال عامل درمان به درون سلول بودند، اما هم اكنون شیوه های دیگری هم عرضه شده اند. اولین عمل بالینی ژن درمانی در سال ۱۹۹۰ توسط موسسات ملی بهداشت ایالات متحده آمریكا انجام گرفت.
ژن ها كه بر روی كرموزوم ها قرار دارند، واحدهای فیزیكی و كاركردی پایه ای بدن هستند. ژن ها توالی های اختصاصی بازهایی هستند كه چگونگی ساخت پروتئین ها را رمزبندی می كنند. گرچه ژن ها بیشتر مورد توجه قرار می گیرند، اما این پروتئین ها هستند كه اغلب كاركردهای حیاتی را انجام می دهند و حتی اكثریت ساختارهای سلولی را تشكیل می دهند. هنگامی كه ژن ها به نحوی تغییر پیدا كنند كه پروتئین های رمزبندی شده بوسیله آنها نتوانند كاركردهای طبیعی شان را انجام دهند، بیماری های ژنتیكی به وجود می آیند. ژن درمانی تكنیكی است برای تصحیح ژن های معیوبی كه مسئول تولید بیماری هستند.
چن اظهار داشت: علم پزشكی باید روشی موثر را برای درمان اختلال های عصبی مزمن مانند سكته مغزی، آلزایمر و بیماری پاركینسون توسعه دهد. از دست دادن نورون ها، علت رایج این اختلالات عملكردی در مغز و نخاع است؛ ازاین رو تنها مورد هدف قرار دادن مسیرهای سیگنالینگ سلولی تحت تاثیر این اختلالات نوروژنیك، بدون بازسازی نورون جدید برای بازگرداندن عملكرد از دست رفته مغز، موثر واقع نخواهد بود.
علاوه بر نورون ها، مغز انسان هم از سلول های گلیالی تشكیل شده است كه هر نورون را احاطه كرده و به حفظ عملكرد مغز كمك می نماید. به قول “چن” هر یك از این سلول های گلیالی شامل ژن های عصبی است كه در طول رشد مغز، یا خاموش و یا غیرفعال می شوند.
با توسعه یك “فناوری تغییر سلولی درون تنی” (in vivo cell conversion technology) جدید، پژوهشگران این مطالعه قادر به تزریق یك عامل رونویسی عصبی به نام پروتئین” NeuroD۱ ” به درون بخش های صدمه دیده مغز برای مورد هدف قرار دادن سلول های گلیال شدند. ” NeuroD۱ ” سپس به دی.ان.ای سلول های گلیال متصل شد و در گام بعدی ژن های عصبی را كه سلول گلیال را به یك نورون فعال تبدیل می كند، فعال كرد.
درون تنی در زیست شناسی و در پژوهش های آن، به آزمایش هایی كه در آن ها جاندار زنده بكار برده می شود، گفته می شود، به این آزمایش ها “در جاندار” هم می گویند. درون جانداری یك عبارت لاتین و به مفهوم “داخل بدن موجود زنده” است. این عبارت زمانی بكار می رود كه اثرات بیولوژی عوامل مختلف به جای آن كه بر روی جاندار مرده یا قسمتی از جاندار آزمایش شود، بر روی یك موجود زنده كامل آزمایش می گردد. این موجود زنده می تواند انسان، حیوان یا گیاه باشد.
“چن” اظهار داشت: این یك روش اقتصادی و مناسب برای احیای درون نورون های عصبی بدون نیاز به پیوند سلول های خارجی است.
وی ادامه داد: در مطالعات حیوانی، آنها قادر بودند نه تنها با استفاده از این تكنیك جدید نورون را احیا كنند، بلكه همینطور توانایی های حركتی و شناختی را هم بازسازی كردند.
“چن” در آخر اظهار داشت: هدف از تكنیك جدید ما این است كه در حقیقت سلول های عصبی را بعد از ازبین رفتنشان، بازسازی می كند و این عملی موثر برای بهبود عملكرد مغز است. در حالیكه این فناوری تنها بر روی حیوانات آزمایش شده است، ما امیدوار هستیم كه در آینده بتوانیم این فناوری را بر روی انسان هم آزمایش نماییم. علاوه بر توسعه ژن درمانی، ما هم بر روی توسعه دارودرمانی تلاش می نماییم تا بتوانیم توسط دارو هم سلول های گلیانی را به نورون تبدیل نماییم.