به گزارش آنی غذا رییس انجمن اورولوژی ایران ضمن تشریح سه عامل مهم بروز سنگ كلیه و همینطور راه های درمان و پیشگیری از آن اظهار داشت: بروز سنگ كلیه در مردان ۱.۲ تا ۱.۵ برابر بیشتر از زنان است.
دكتر عباس بصیری – جراح كلیه و مجاری ادرار در گفت وگو با ایسنا، درباره روند تشكیل سنگ كلیه اظهار داشت: تشكیل سنگ كلیه مانند تشكیل هر گونه املاح، كریستال و رسوب در طبیعت است. هرگونه املاح و مواد رسوبی در ادرار تا حدودی محلول است و اگر به غلظت اشباع و فوق اشباع برسند، به صورت مواد ریز در كلیه رسوب كرده و تكرار این روند طی مدت زمانی سنگ كلیه را تشكیل می دهد.
وی ادامه داد: در بعضی افراد امكان دارد كریستال ها و رسوبات زیادی وجود داشته باشد، اما سنگ كلیه تشكیل نشود. در عین حال در بعضی افراد امكان تشكیل سنگ كلیه با املاح كم وجود دارد. برهمین اساس عواملی در تشكیل سنگ كلیه نقش دارند.
بصیری با اشاره به اینكه سابقه فامیلی و ژنتیك در تشكیل سنگ كلیه نقش دارد، اضافه كرد: ساختار و ساختمان كلیه فرد (گرفتگی یا بدفرمی كلیه)، میزان مصرف مایعات و املاح و مواد غذایی از عوامل دیگری هستند كه در تشكیل سنگ كلیه تاثیرگذارند.
انواع سنگ های كلیه
بصیری ضمن تشریح انواع سنگ های كلیه، اظهار داشت: سنگ های ریزی كه در راه دستگاه ادراری حركت كنند و جایی گیر بیفتند كه سبب انسداد ادرار شوند از بهترین انواع سنگ هستند؛ چون كه این نوع سنگ ها با علائم و درد همراه بوده و قابل تشخیص و درمان است. اما گاهی اوقات سنگ خیلی بزرگ در كلیه تشكیل می گردد و انسداد ناگهانی تولید نمی نماید. این نوع سنگ هیچ علامتی ندارد و فرد متوجه آن نمی گردد و معمولا باعث نارسایی و یا از بین رفتن كلیه می گردد.
علائم سنگ كلیه
این استاد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی درباره علائمی كه هنگام بروز سنگ كلیه رخ می دهد، اظهار داشت: در سنگ كلیه ای كه انسداد ادراری تولید می كند، فشار به كلیه و گشادی سیستم ادراری، درد پهلو، تب و لرز، وجود خون در ادرار رخ می دهد. در عین حال در سنگ های بزرگ، درد تولید نمی گردد و علامت خاصی ظهور نمی نماید.
وی افزود: به علت اینكه اعصاب كلیه و اعصاب دستگاه گوارش فوقانی از نظر دستگاه اعصاب خودكار با یكدیگر مشتركند، علائم دستگاه ادرار با یك ریفلكس عصبی در دستگاه گوارش می تواند مشكل تولید كند. در صورت بروز سنگ كلیه با درد و سوزش ادرار امكان دارد حالت تهوع و استفراغ هم ظاهر شود.
بصیری درباره گشادی سیستم ادراری تصریح كرد: اگر گشادی یا گرفتگی سیستم ادراری با عفونت و یا میكروب همراه باشد، تب و لرز، عفونت خون و عفونت كلیه را بدنبال خواهد داشت كه خطرناك می باشد و به سرعت باید درمان گردد.
روش های درمانی سنگ كلیه
این جراح كلیه و مجاری ادرار در ادامه صحبت هایش، با اشاره به اینكه نوع درمان بسته به اندازه سنگ متفاوت می باشد، اظهار داشت: برای سنگ هایی كه انسداد ادراری و درد تولید می كنند، ابتدا درمان های دارویی را در نظر می گیریم و در ۸۰ درصد موارد امكان دفع این نوع سنگ ها به اندازه پنج میلی متر وجود دارد. ازاین رو بیمار با مصرف دارو، مایعات زیاد، نمك نخوردن، تحرك فیزیكی و ورزشی می تواند سنگش را دفع كند.
وی ادامه داد: اما امكان دفع سنگ های بزرگ تر از پنج میلی متر كمتر است. زمانی كه این اندازه به هشت میلی متر برسد، امكان دفع آن بسیار پایین می آید مگر در كسانی كه سابقه دفع سنگ های زیادی را دارند. امكان دارد این افراد سنگی تا ۱۰ میلی متر را دفع كنند.
بصیری درباره روش های غیر دارویی اظهار داشت: زمانیكه اندازه سنگ تا حد ۱.۵ تا دو سانتی متر باشد از دستگاه سنگ شكن كه دستگاهی است كه خارج از بدن با شوك به سنگ ها باعث خرد شدن آن ها می شود، استفاده می نماییم. در این حالت اندازه سنگ بسیار مهم می باشد و باید پزشك بداند سنگ به چند قطعه تقسیم می گردد و آیا همه قطعات از بدن شخص دفع می گردد یا خیر. اگر قطعه سنگی در كلیه جا بماند، تشكیل یك سنگ جدید را می دهد.
وی افزود: سقف سنگ شكنی تا دو سانتی متر است. ثابت شده است قدرت شكستن سنگ بالای ۲ سانتی متر كمتر است و یا در صورت شكستن تمام قطعات آن دفع نمی گردد كه خود این مورد باعث بروز مشكل در بیمار می گردد. در این صورت روش سنگ شكنی پاسخگو نیست و باید از روش های دیگری استفاده نمود.
بصیری درباره روش های دفع سنگ با اندازه بیشتر از ۲ سانتی متر اظهار داشت: در درجه اول از روش های آندوسكوپی استفاده می كنیم؛ در این روش با استفاده از مجاری ادارا وارد میزنای می شویم و سنگ را شكسته و خارج می نماییم. در روشی دیگر با تولید یك سوراخ در پهلو به سمت كلیه لوله ای را وارد كلیه می نماییم و با استفاده از لوله با وسیله ای سنگ را شكسته و خارج می نماییم.
وی با اشاره به اینكه جراحی باز و لاپاراسكوپی در سه تا پنج درصد موارد انجام می شود، اضافه كرد: روش های درمانی سنگ كلیه علاوه براندازه، به جنس سنگ، وزن فرد (هرچه چاق تر باشد امكان دفع مشكل تر است)، محل سنگ و جنسیت فرد بستگی دارد.
بروز سنگ كلیه در زنان بیشتر است یا مردان؟
بصیری در پاسخ به این سوال كه سنگ كیله در مردان بیشتر بروز می كند یا زنان؟ اظهار داشت: آمار سنگ كلیه در مردان ۱.۲ تا ۱.۵ برابر از زنان بیشتر است. این درحالیست كه زمان تشكیل سنگ در مردان از دهه سوم زندگی (۳۰ سالگی) آغاز می گردد و در زنان وفور سنگ سازی از حدود سن یائسگی است.
روش های پیشگیری از تولید سنگ كلیه
رییس مركز تحقیقات بیماری های كلیوی و مجاری ادراری درباره روش های پیشگیری از تولید سنگ كلیه، اظهار داشت: اگر سنگی بوجود آمده باشد باید با دارو درمانی یا روش های دیگر ابتدا خارج شود و راه پیشگیری در سنگ تولید شده، وجود ندارد. در عین حال از تولید سنگ های جدید با رژیم های غذایی و داروها می توان پیشگیری كرد.
وی ادامه داد: در جهت پیشگیری از سنگ های دستگاه ادراری در بیمارستان لبافی نژاد كلینیك پیشگیری از سنگ های دستگاه ادراری تاسیس شده كه زیر نظر مركز تحقیقات بیماری های كلیه فعالیت می كند. هدف كلی این كلینیك اجرای روش های صحیح پیشگیری است.
بصیری در انتها درباره رژیم های غذایی برای دفع سنگ كلیه، اضافه كرد: در این خصوص باید جنس سنگ را در نظر گرفت. برای مثال در سنگ های اسیداوریك باید ادرار بیمار را قلیایی كرد تا سنگ در آن حل شود. فرد باید از خوردن پروتئین های حیوانی به خصوص انواع گوشت ها پرهیز كند و به سمت گیاه خواری رود، مایعات زیاد مصرف كند و از خوردن نمك بپرهیزد و حجم ادرار خویش را بالا برد.
