به گزارش آنی غذا عضو كمیته ملی پیشگیری و كنترل بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت وضعیت مهم ترین ریسك فاكتورهای بروز بیماری های غیرواگیر مانند مصرف دخانیات، فشار خون، چاقی، دیابت و… را در كشور شرح داد و اظهار داشت: طبق آمارها به صورت میانگین وضعیت سبك زندگی بانوان ایرانی از مردان ایرانی نگران كننده تر است.

دكتر امیرحسین تكیان در گفت وگو با ایسنا، به برخی عوامل خطر بروز بیماری های غیرواگیر اشاره نمود و اظهار داشت: نخستین عامل خطری كه به آن می پردازیم دخانیات است كه یكی از عوامل خطر اصلی در بروز بیماری های غیرواگیر به حساب می آید. طبق مطالعه ای كه در سال ۹۵ انجام شد، استان هایی كه بیشترین میزان مصرف دخانیات در مردان را به خود اختصاص داده اند، قزوین، آذربایجان غربی، همدان و كهگیلویه و بویر احمد بوده و مصرف دخانیات زنان هم در استان های بوشهر، سیستان و بلوچستان و هرمزگان بیشترین میزان را دارد.

وی با اشاره به اینكه هشت درصد زنان و ۳۵ درصد مردان ایرانی دخانیات مصرف می كنند، اضافه كرد: به صورت میانگین بیش از ۲۰ درصد افراد كشور دخانیات مصرف می كنند. طبق آمارها در زمینه مصرف الكل هم مردان استان های قزوین، كردستان و آذربایجان غربی با ۱۵ درصد در صدر قرار دارند و در زنان كه مصرف الكل حدود دو درصد است، استان های قزوین، كردستان و كهگیلویه و بویراحمد بیشترین مصرف كنندگان زن الكل را دارند. ازاین رو مصرف الكل و دخانیات در بعضی استان ها شایع تر است و باید اقدامات جدی تری در این استان ها صورت گیرد.
زنان ایرانی ۲ برابر مردان چاقند
تكیان با اشاره به مبحث چاقی در كشور، اظهار داشت: در كشور ما ۱۵ درصد مردان و ۳۰ درصد زنان چاقند. بر مبنای این آمار از هر سه نفر زن یك نفرشان چاق است و BMI(درصد توده بدنی) بالای ۳۰ دارند. به درصد توده بدنی بین ۲۵ تا ۳۰ اضافه وزن و بالای ۳۰ را چاقی می گوییم. ازاین رو زنان دو برابر مردان چاقند و در بعضی استان ها مانند مازنداران بیشترین درصد چاقی زنان وجود دارد، اردبیل و سمنان هم در رتبه های بعدی قرار می گیرند. همینطور استان های گلستان، البرز، مازنداران و خوزستان بیشترین میزان چاقی در مردان را دارند. ازاین رو می بینیم كه استان مازندران استان چاقی است كه عواملی مانند سبك زندگی، نوع مصرف مواد غذایی و عادت های غذایی در این زمینه موثرند.

عضو كمیته ملی پیشگیری و كنترل بیماری های غیرواگیر با اشاره به اینكه وضعیت مان در زمینه اضافه وزن بدتر است، ادامه داد: به طوریكه درصد اضافه وزن در مردان بیش از زنان است. بر این اساس ۳۸ درصد مردان و ۳۵ درصد زنان در كشور مبتلا به اضافه وزن هستند. در مردان بیشترین درصد اضافه وزن را به ترتیب در استان های البرز، اردبیل و آذربایجان شرقی دارند و در زنان استان های همدان، كردستان، خراسان شمالی و گیلان هم بیشترین درصد اضافه وزن را به ترتیب به خود اختصاص داده اند.
چاقی؛ ام المسائل بیماری های غیرواگیر
تكیان تصریح كرد: حال اگر اضافه وزن و چاقی را با هم تركیب نماییم می بینیم كه زنان وضعیت بدتری دارند و ۶۴ درصد یعنی بیش از دوسوم زنان ایرانی یا چاقند یا اضافه وزن دارند. متاسفانه استان های اردبیل، مازندران، آذربایجان غربی و كردستان به ترتیب بیشترین زنان چاق یا دارای اضافه وزن را دارند و در مردان هم ۵۴ درصدشان یا چاقند یا اضافه وزن دارند كه استان های البرز، مازندارن و اردبیل به ترتیب بیشترین مردان چاق یا دچار اضافه وزن را دارند. این میزان بسیار نگران كننده است و باید بدانیم كه چاقی ام المسائل است. چاقی می تواند افراد را در معرض سرطان ها، بیماری های قلبی – عروقی شدید، دیابت و… قرار دهد و عامل خطر عمده ای است و باید برای آن فكری جدی نماییم.
نگاهی به وضعیت مبتلا شدن به فشار خون در ایرانی ها
وی با اشاره به اینكه عامل خطر مهم دیگر مساله فشار خون است، اضافه كرد: این عامل می تواند منجر به مشكلات قلبی – عروقی شود و بیشترین مشكلات ما هم در حوزه بیماری های قلبی – عروقی است. از طرفی فشار خون عامل اصلی سكته های مغزی است كه این نوع سكته ها می توانند اشخاص را برای همیشه ناتوان كنند. باید توجه كرد كه به صورت متوسط یك چهارم جمعیت كشور به فشار خون مبتلا هستند؛ به طوریكه ۲۵ درصد مردان فشار خون دارند كه استان های كردستان، سمنان و گلستان بیشترین میزان مردان مبتلا به فشار خون را به خود مختص كرده است. در زنان هم با ۲۷ درصد مبتلا شدن به این بیماری استان های اردبیل، مازندران، لرستان و گیلان پیشتازند.
۸.۵ میلیون ایرانی دیابت دارند
تكیان در ادامه به وضعیت دیابت در كشور اشاره و اظهار نمود: دیابت به این مفهوم است كه میزان قند ناشتا دو بار بیشتر از ۱۰۰ باشد. در كشور ما شیوع دیابت در زنان مقداری بیش از مردان است. در عین حال میانگین شیوع این بیماری در كشور ۱۱ درصد است، یعنی ۸.۵ میلیون نفر از جمعیت ما از دیابت رنج می برند. از این میزان ۱۰ درصد دیابتی ها در مردان و بیشتر در یزد، تهران و خوزستان هستند و در مابقی را زنان تشكیل می دهند كه در سمنان، گیلان و كرمانشاه بیشترین میزان مبتلا شدن به دیابت زنان دیده می گردد. البته در زمینه دیابت هیچ مشابهتی بین استان هایی كه بیشتری میزان دیابتیك مرد و زن را دارند، نیست و این سوال برانگیز است.
نیمی از زنان ایرانی چربی خون دارند
عضو كمیته ملی پیشگیری و كنترل بیماری های غیرواگیر درباره وضعیت چربی خون هم اظهار داشت: یكی از مسائلی كه عامل بیماری های قلبی – عروقی و تنفسی است و می تواند به سرطان هم منجر شود، چربی خون بالا بویژه كلسترول بالا است. باید توجه كرد كه حدود ۵۰ درصد یعنی نیمی از جمعیت زنان ایرانی چربی خون بالا دارند. بر این اساس از هر دو زن یك نفرشان به چربی خون بالا مبتلا هستند. متاسفانه بیشترین میزان چربی خون در زنان در استان های مازندارن، تهران و لرستان است. در عین حال حدود ۴۱ درصد مردان ایرانی هم كلسترول بالا دارند كه به ترتیب بیشترین میزان شیوع آن در میان مردان در استان های تهران، البرز و مازنداران است.

وی با اشاره به اینكه ۳۲ درصد زنان ایرانی و ۲۵ درصد مردان ایرانی از تری گلیسیرید بالا رنج می برند، اظهار داشت: بوشهر، تهران و یزد در مردان و یزد، مازندران، آذربایجان غربی، لرستان و كرمان در زنان استان هایی هستند كه بیشترین میزان شیوع تری گلیسیرید را دارند.
سبك زندگی نگران كننده زنان ایرانی
تكیان با اشاره به اینكه این عوامل ریسك فاكتورهای اصلی در بروز بیماری های غیرواگیر محسوب می شوند، اظهار داشت: توجه به این عوامل خطر می تواند بار این بیماری ها و میزان مرگ ومیر ناشی از آنها را كم كند. طبق این آمار به صورت میانگین وضعیت سبك زندگی بانوان ایرانی از مردان ایرانی نگران كننده تر است. بانوان ما كمتر فعالیت فیزیكی می كنند، چاق ترند و پرفشاری خون، دیابت و چربی خون بیشتری نسبت به آقایان دارند. همینطور بعضی از استان ها مانند مازنداران و یزد وضعیت نگران كننده ای را در زمینه بروز و شیوع این ریسك فاكتورها دارند.

وی اضافه كرد: البته نكته مثبت این موضوعات این است كه همه این عوامل قابل پیشگیری می باشند. ازاین رو اگر بدانیم كه ریسك فاكتورها چه هستند و چه تاثیراتی را می گذارند و سپس تصمیم بگیریم تا وضعیت شان را در كشور بهبود بخشیم، می توانیم فقط با یك كاهش وزن، بروز خیلی از بیماری های غیرواگیر را كاهش دهیم. خوشبختانه وزارت بهداشت هم برای این مورد برنامه دارد و ۱۲ تفاهم نامه با ۱۲ وزارتخانه دیگر مانند وزارت ورزش و جوانان، وزارت كشور، وزارت جهاد كشاورزی و… منعقد كرده است. البته باید توجه كرد كه بر مبنای شواهد علمی وزارت، بهداشت حداكثر ۲۵ درصد می تواند در بهبود سبك زندگی مردم و پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر نقش داشته باشد و ۷۵ درصد این عوامل برعهده وزارت بهداشت نیست و نمی تواند روی آنها كنترل داشته باشد. در عین حال بخشی از این اقدامات هم در اختیار سایر دستگاه هاست.

عضو كمیته ملی پیشگیری و كنترل بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت اظهار داشت: فرض كنید وزارت بهداشت اقدامات خویش را انجام دهد، اما صدا و سیما نشان دهد كه هنرمندان محبوب مردم سیگار می كشند یا چاقند و… همه اینها در سبك زندگی و رفتار مردم موثرند. البته خوشبختانه مكانیزم های حاكمیتی خوبی مانند شورای عالی سلامت و امنیت غذایی داریم كه رییس جمهور ریاست آن را برعهده دارند و مدلی بسیار مترقی به حساب می آید. یكی از اهداف این شورا حساسیت زایی برای سایر وزرا و وزارت خانه هاست تا بدانند چرا سلامت مهم می باشد و اقدام برای آن همت مضاعفی می طلبد.
افق ۱۴۰۹ سلامت؛ كاهش ۳۰ درصدی مرگ ها ناشی از بیماری های غیرواگیر
تكیان با اشاره به اینكه در سال ۱۳۹۲، نزدیك به ۳۸۰ هزار مرگ ثبت شده كه از این میزان ۲۲۰ هزار موردش به علت بیماری های غیرواگیر بوده است، اظهار داشت: این میزان بسیار قابل توجه است و می توان از خیلی از آنها پیشگیری كرد. بر همین مبنا امیدوارم با اطلاع رسانی درست و افزایش سواد سلامت مردم بتوانیم در جهت پیشگیری از بیماری های غیرواگیر گام برداریم. به هر حال پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر هم وظیفه حاكمیتی است و هم مردم ما باید با خودمراقبتی و رجوع فعال به مراكز جامع سلامت مراقب باشند تا زود بیماری شان تشخیص داده شده و مداخلات پیشگیرانه برایشان تجویز شود تا با انجام اقدامات موثر و هماهنگ بتوانیم طبق هدف تعیین شده تا افق ۱۴۰۹ به كاهش ۳۰ درصدی مرگ ومیر ناشی از بیماری های غیرواگیر دست یابیم.